Nạn đói ấy không thể ngăn cản
được ánh sáng của tình người .
Đêm tố íây rồi sẽ qua đi để đón
chờ ánh sáng cuộc sống tự dong
đang ở phía trước sức mạn của
thời đại. Một lần nữa, Kim Lân
không ngần ngại hạnh phúc,
niềm tin ấy trong các nhân vật
của mình. Người vợ nhặt làm
thay đổi cuộc sống của xóm ngụ
cư nghèo nèn, tăm tối ấy, đã làm
cho những khuôn mặt hốc hác, u
tối của mọi người rạng rỡ hẳn
lên. Từ con người chao chát
chỏng lọn đến cô vợ hiền thục,
đảm đang là một quá trình biến
đổi. Điều gì làm thị biến đổi như
thế? Đó chính là tình người, là
tình thương yêu. Thị tuy theo
khôgn Tràng về chỉ qua bốn bát
bánh đúc và hai câu nói tầm phơ
tầm phào cảu Tràng nhưng
chúng ta không khinh miệt thị.
Nếu có trách thì chỉ có thể
hướng vào xã hội thực dân
phong kếin đã bóp nghẹt quyền
sống của con người. Thị xuất
hiện không tên tủoi, không quê
quán, trong tư thế “vân vê tà áo
rách bợt bạt”, điệu bộ trông
thật thảm ahị nhưng chính con
người ấy lại gieo mầm sống cho
Tràng, làm biến đổi tất cả, từ
không khí xóm ngụ cư đến
không khí gia đình. Thị đã đem
đến một luồng sinh khí mới,
sinh khí ấy chỉ có được trong
con người thị dung chứa một
niềm tin, một ước vọng cao cả
vào sự sống vào tương lai. Thị
được miêu tả khá ít song đó lại
là nhân vật không thể thiếu cho
tác phẩm. Thiếu thị, Tràng vẫn
chỉ là anh ** Tràng ngày xưa, bà
cụ Tứ vẫn lặng thầm trong đau
khổ, cùng cực. Kim Lân cũng thật
thành công khi xây dựng nhân
vật này để góp thêm tiếng lòng
ca ngợi sức sống của vẻ đẹp
tình người, niềm tin vào cuộc
đời phía trước trong những
ngày con người đói khổ ấy. Và
thật ngạc nhiên, khi nói về ước
vọng ở tương lại, niềm tin vào
hạnh phúc , vào cuộc đời người
ta dễ nghĩ đến tuổi trẻ như
Tràng và người vợ nhưng Kim
Lân lại khám phá ra một nét đẹp
độc đáo vô cùng : tình cảm, ước
vọng ở cuộc đời lại được tập
trung miêu tả khá kĩ ở nhân vật
bà cụ Tứ. Đến nhân vật này, Kim
Lân tỏ rõ bút pháp m iêu tả tâm
lý nhân vật. BÀ cụ Tứ đến giữa
câu chuyện mới xuất hiện
nhưng nếu thiếu đi nhân vật
này, tác phẩm sẽ không có chiều
sâu nhân bản. Đặt nhân vật bà
cụ Tức vào trong tác phẩm, Kim
Lân đã cho chúng ta tấhy rõ hơn
ánh sáng cảu tình người trong
nạn đói. Bao giờ cũng thế, các
nhà văn múôn nhân vật nổi bật
cá tính của mình thường đặt
nhân vật ấy vào tình thế căng
thẳng. Ở đso dĩ nhiên phải có sự
đấu tranh không ngừng không
những giữa các nhân vật mà
độc đáo hơn là ngay trong
chính nội tâm của mỗi nhân vật
ấy. BÀ cụ Tứ là một điển hình.
Việc Tràng lấy vợ đã gây một
chấn động lớn trong tâm thức
ngươờ mẹ nghèo vốn thương
con ấy. Bà ngạc nhiên ngỡ
ngàng trước sự xuất hiệ cua
rmột người đàn bà trong nhà
mình mà lâu nay và có lẽ chưa
bao giờ bà nghĩ đến. Hết ngỡ
ngàng, ngạc nhiên bà cụ đã “cúi
đầu nín lặng”. Cử chỉ, hành động
ấy chất chứa bao tâm trạng. Đó
là sự đan xen lẫn lộn giữa nỗi tủi
cực, nỗi lo và niềm vui nỗi buồn
cứ hoà lâẫ vào nhau khiến bà
thật căng thẳng. Sau khi thấu
hiểu mọi điều bà nhìn cô con
dâu đang “vân vê tà áo rách bợt
bạt” mà lòng đầy xót thương.
Bà thiết nghĩ “người ta có gặp
bước khó khăn này, người ta
mới lấy đến con mình, mà con
mình mới có vợ”. Và thật xúc
động, bà cụ đã nói , chỉ một câu
thôi nhưng sâu xa và có ý nghĩa
vô cùng “Thôi , chúng máy đã
phải duyên phải kiếp với nhau
thì u cũng mừng lòng”.
Đói khổ đang vây lấy gia đình
bà, cuộc sống của bà sẽ ra sao
khi mình đang ngấp nghé trước
vực thẳm của cái chết. Nhưng
trong tâm thức người mẹ nghèo
ấy, đói khổ không phải là một
vật cản lớn. Đói rét thật nhưng
trong lòng bà cụ vẫn sáng lên
tấm lòng yêu thương chân
thành. Bà thương con, thương
dâu và thương cho chính bản
thân mình. Bà cụ Tứ từ những
nỗi lo, nỗi tủi cực về gia cảnh
vẫn không ngừng bùng cháy lên
ngọn lửa của tình người. Bà
đang giang tay đón nhận đứa
con dâu lòng đầy thương xót,
trong tủi cực nhưng vẫn ngầm
chứa một sức sống thật mãnh
liệt. Chính ở ngươờ mẹ nghèo
khổ ấy, ngọn lửa của tình người,
tình thương yêu nhân loại bùng
cháy mạnh mẽ nhất. Trong bóng
tối của đói nghèo đang hùng hổ
vây quanh, bà lão vẫn gieo vào
lòng những con mình niềm tin
về cuộc sống. Bà nhắc đến việc
Tràng nên chuẩn bị một cái phên
nuôi gà, rồi vịêc sinh con đẻ cái,
bà lão nói toàn chuyện vui trong
bữa cơm ngày đói thật thảm
ahị. Bà đã đón nhận hạnh phúc
của các con để tự sưởi ấm lòng
mình. Đặc biệt chi tiết nồi cám ở
cuối thiên truyện thể hiện khá
rõ ánh sáng của tình người. Nồi
chè cám nghẹn * cổ và đắng
chát ấy lại là món quà của một
tấm lòng đôn hậu chất chứa yêu
thương. Bà lão “lễ mễ” bưng nồi
chề và vui vẻ giới thiệu “Chè
khoán đấy. Ngon đáo để cơ”. Ở
đây nụ cười đan xen lẫn ngước
mắt. Bữa cơm gia đình ngày đói
ở cúôi thiên truyện không khỏi
làm chạnh lòng chúng ta, một
nỗi xót thương cay đắng cho số
phận của họ song cũng dung
chứa một sự cảm phục lớn lao ở
những con người bình thường
mà đáng quý.
Kim Lân bằng nghệ thuật viết
văn già dặn, vững vàng đã đem
đến một chủ đề mới trong đề
tài về nạn đói. Nhà văn đã
khẳng định ánh sáng của tình
người thật thành công ở ba
nhân vật. Điều làm chúng ta trân
trọng nhất chính là vẻ đẹp của
tình người và niềm hi vọng vào
cuộc sống một cách mạnh mẽ
nhất ở nhưng thân phận đói
nghèo, thảm hại kia. Ba nhân
vật :Tràng, vợ Tràng và bà cụ Tứ
cùng những tình cảm, lẽ sống
cao đẹp của họ chính là những
điếm áng mà Kim Lân từng trăn
trở trong thời gian dài để thể
hiện sao cho độc đáo một đề tài
tâm lý nhân vật, khả năng dựng
truyện và dẫn truyện của Kim
Lân - một nhà văn được đánh
giá là viết ít nhưng tác phẩm
nào cũng có giá trị là vì lẽ đó.
“Cái đẹp cứu vớt con
người” (Đôxtôiepki). Vâng Vợ
nhặt của nhà văn Kim Lân thể
hiện rõ sức mạnh kì diệu ấy. Ánh
sáng của tình người, lòng tin
yêu vào cuộc sống là con nguồn
mạch giúp Kim Lân hoàn thành
tác phẩm. Ông đã có đóng góp
cho văn học Việt Nam nói chung,
về đề tài nạn đsoi nói riêng một
quan niệm mới về lòng người và
tình người. Đọc xong thiên
truyện, dấu nhấn mạnh mẽ nhất
trong tâm hồn người đọc chính
là điểm sáng tuyệt vời nhất.